Bestaat er nog dinovoer?

De Leidse musea geven colleges aan leergierige kids van 8 tot 12 jaar in de Museum Jeugd Universiteit. Hoofd collectiebeheer Gerda van Uffelen gaf in de Hortus botanicus antwoord op de vraag of er in de Hortus dinovoer groeit.

Weet je veel van dinosauriërs?‘Wel wat, maar ik weet veel meer van planten. Een aantal kinderen in de groep wist al ontzettend veel van dinosauriërs. Bijvoorbeeld dat ze in het Mesozoïcum leefden; dat is Trias, Jura en Krijt samen, van meer dan 230 miljoen jaar geleden tot 65 miljoen jaar geleden.’

Bestaan er nog planten uit de tijd van de dino’s?‘Er leven nog steeds planten die er precies zo uitzien als in de tijd dat er dinosauriërs waren. Cycas, de Palmvaren, is een bekend voorbeeld. De Hortus heeft er een mooie collectie van dus de kinderen konden zelf voelen hoe stug en stekelig de bladen zijn; geen lekker hapje voor de dino’s.’

Aten alle dinosauriërs planten?‘Er zijn meer dan 1100 verschillende soorten dinosauriër bekend en de lijst groeit nog steeds. Een aantal at vlees en een aantal planten. Dat kun je aan de bouw zien. Vleeseters hebben scherpe tanden, hun ogen zitten dichter bij elkaar zodat ze goed diepte kunnen zien, ze zijn vaak gebouwd om snel te lopen. Planteneters hebben platte kiezen. Soms zijn ze ook gebouwd om heel snel te lopen, zodat ze vlug van hun aanvaller weg kunnen rennen. Zoals een gazelle van een leeuw wegrent. Soms zijn ze heel groot en dik, zodat een aanvaller ze niet gauw de baas is; zoals er maar weinig vleeseters zijn die een gezonde volwassen olifant aan kunnen vallen.’

Zijn ze echt uitgestorven?‘Er is een aantal jaar geleden ontdekt dat vogels afstammen van vleesetende dinosauriërs, en dat dinosauriërs soms ook al veren hadden; dat vind ik een erg leuke gedachte. Maar uit de laatste 65 miljoen jaar zijn er geen fossielen van dino’s meer gevonden. De fossielen die we kennen zijn allemaal ouder. Er zijn botten bij, maar bijvoorbeeld ook versteende drollen van wel 30 centimeter lang.’

Hoe kunnen we dan weten hoe ze eruit zagen?‘Dat weten we niet helemaal zeker. Er zijn complete skeletten gevonden die veel vertellen over de bouw. Op de plaats van de maag zijn afgesleten stenen gevonden – sommige planteneters hadden stenen in hun maag die hielpen het voedsel fijn te malen. Maar welke kleur ze hadden weten we nog niet. Omdat het planteneters zijn denk je gauw aan een onopvallende kleur, zoals grijs of groenig. Maar misschien had je wel zuurstokroze of sinaasappeloranje dino’s. In films zijn de dino’s levensecht nagemaakt, bijvoorbeeld in ‘Walking With Dinosaurs’. Een meisje vroeg of een plaatje uit die film echt was.. maar dat kan niet, er waren nog geen fototoestellen of filmcamera’s. En nog geen mensen om te filmen. Als achtergrond voor die film zijn stukken natuur uit Nieuw Zeeland en Nieuw Caledonië gebruikt, waar nog veel planten groeien die in de tijd van de dino’s ook in het wild voorkwamen.’

Groeien zulke planten ook in de hortus?‘We hebben veel palmvarens, zei ik al. De kinderen zijn ook gaan kijken naar twee ‘levende fossielen’, planten waarvan eerst alleen de fossielen bekend waren maar die later ook levend en wel ontdekt zijn: de Wollemi den en de Ginkgo. Zo’n Wollemi kun je trouwens voor veel geld kopen - een kind had genoeg gespaard voor een kleintje, maar hij kocht toch liever een Playstation 3... Ik had ook een andere naaldboom als voorbeeld bij me, een jonge Slangenden. En een paar varens. Ook de eerste bloemplanten zijn uit de tijd van de dino’s: bijvoorbeeld de waterlelie en de Victoria-waterlelie, de Magnolia en de Tulpenboom. Die groeien hier allemaal, al bloeien ze nu niet. Dat waren vast heerlijke hapjes voor plantenetende dinosauriërs.’

Is het waar dat de dino’s door een meteorietinslag verdwenen zijn?‘Wetenschappers denken van wel; er is in Mexico ook een plek ontdekt waar een grote inslag is geweest, juist in de tijd dat de dino’s zijn uitgestorven. Spannend idee dat in de week van het college ook een meteoriet rakelings de aarde is gepasseerd: op 300.000 kilometer afstand. De kinderen vonden dat zo ver dat ze er niet wakker van lagen.’