Hebben robots een mening?

Prof. dr. Jaap van den Herik gaf in het kader van de MuseumJeugdUniversiteit een college in Museum Boerhaave met de titel “Hebben robots een mening?”. Van den Herik staat aan het hoofd van TiCC, een instituut van de Universiteit Tilburg dat zich bezighoudt met communicatie en kunstmatige intelligentie. In het college vertelde de professor over verschillende aspecten van robots. Na het college konden de kinderen de automaten van Circus Boerhaave bekijken.


Wat willen we doen met robots?
Robots kunnen we in de toekomst gaan gebruiken voor allerlei verschillende doeleinden. Bijvoorbeeld om werk te verrichten dat zwaar is, of gevaarlijk, of om dingen te doen die we gewoon vervelend vinden, zoals grasmaaien. Bovendien kunnen robots sommige dingen gewoon beter dan mensen, omdat ze een bepaalde precisie hebben die mensen missen. Denk hierbij aan autorijden of snijwerk. Bij autorijden is het nog niet zo dat robots dat beter kunnen, maar in de toekomst kan dat wel zo worden. Nu is het al zo dat er auto’s zijn die zichzelf kunnen parkeren of die automatisch afremmen als de auto ervoor remt. Het is dus helemaal niet ondenkbaar dat in de toekomst auto’s zelfstandig kunnen rijden met satellietnavigatie.

Stel dat robots een eigen mening hebben?De vraag is natuurlijk eerst of dit überhaupt kan. Van den Herik denkt van wel. En wat dan als robots een mening hebben? De jonge studenten reageren meteen en vele vingers gaan omhoog. Veel kinderen hebben films gezien met robots met een eigen mening die hun makers aanvallen en vinden het idee maar eng. Op de vervolgvraag van de professor of mensen eigenlijk wel een eigen mening hebben komt direct uit de zaal dat dat niet zo is omdat onze mening helemaal wordt bepaald door de omgeving.

Kunnen robots denken?
Na de discussie over meningen komt er een stukje waarin we robots zien voetballen en kunnen zien dat dat al best aardig gaat. Van den Herik legt uit dat de robots om te voetballen adaptief moeten kunnen denken. Ze moeten er tenslotte een strategie op nahouden: ze moeten achter de bal aan, maar niet allemaal, want er moeten ook vrijstaande spelers zijn. Ze moeten zich dus aan de situatie aanpassen en daarvoor moeten ze nadenken. In het filmpje zien we dat er best strategisch gevoetbald wordt, dus we moeten wel concluderen dat de robots best goed kunnen denken. Over een aantal jaar zullen we zien dat robots beter kunnen voetballen dan wij. “ja”, klinkt het uit de zaal, “ze kunnen dan ook een stuk harder rennen dan wij, dus dat moet wel”.

Kunnen robots emoties hebben?
We hebben dus gezien dat robots best goed kunnen denken, maar hoe zit het met de menselijke kant? Kunnen robots emoties hebben? Eerst moeten we beseffen dat er een verschil is tussen emoties tonen en emoties hebben. Ik kan heel boos kijken, maar dat zegt niet dat ik ook boos ben. Op dit moment is het zo dat we robots misschien gezichten kunnen laten trekken om emoties na te doen, maar voor zover wij weten hebben robots nog niet echt emoties. De professor verwacht dat dit zal veranderen en dat robots in de toekomst emoties zullen hebben, maar op hun eigen manier, net iets anders dan de mens.

Hoe zullen robots in de toekomst er uitzien?Op dit moment hebben robots nog problemen met communicatie met mensen, in het bijzonder met zogenaamde nonverbale communicatie, bijvoorbeeld je schouders ophalen als je iets niet begrijpt. Ook hebben robots al problemen met het tonen van emoties, laat staan met het hebben ervan. Van den Herik verwacht dat dit over een aantal jaren opgelost zal zijn en dat we dan volledig kunnen communiceren met robots en misschien zelfs persoonlijke vriendschappen met deze robots kunnen aanknopen, waarbij de robot functioneert als een volwaardig en zelfstandig levend wezen. Wie weet hebben kinderen ooit misschien wel een robot als teddybeer!

Leukste vraag: Kan ik in de toekomst les krijgen op school van een robot?
Nu kan dat nog niet, maar over 90 jaar zou een robot zelfs slimmer kunnen zijn dan een echte professor!