De banaan, met of zonder pit?

Waarom hebben bananen geen pitten?

Bij de Hortus botanicus Leiden is de kop eraf: het eerste college in de nieuwe serie is afgelopen zondag 9 februari 2014 gegeven. Paul Kessler, prefect (dat is directeur) van de Hortus gaf les over vruchten. Hij stelde hierbij de vraag: waarom hebben bananen geen pitten?

Het bleek een lastige vraag! Waar eerst de kinderen ervan overtuigd waren dat er wel degelijk pitjes zitten in een banaan, moesten ze later toch even op hun hoofd  krabbelen. Zijn die hele kleine puntjes wel pitjes? Hoezo zitten er wel pitten in een appel maar niet in een banaan?

Om deze vraag te beantwoorden gingen we eerst de groente en fruit die Paul had meegenomen benoemen. Waren dit vruchten of niet? De kinderen bleken bijna alle exotische vruchten wel te kennen, alleen de ramboetan leverde vragende gezichten op. De kaki, granaatappel en lychee vonden de kinderen niets bijzonders, ze kregen vooral heel veel honger van het zien van al dat fruit! Maar dat iets wat een groente is biologisch gezien ook een vrucht kon zijn vroeg wat meer uitleg. De vrucht is het rijp geworden vruchtbeginsel van een bloem met daarin de na bevruchting uit de zaadknoppen ontwikkelde zaden.

Er zijn allemaal verschillende soorten vruchten, bijvoorbeeld peulvruchten en hazelnoten. Er zijn ook rare ‘vruchten’, zoals de aardbei. Want bij de aardbei zitten de zaadjes niet aan de binnenkant, maar aan de buitenkant! Een aardbei wordt daarom een schijnvrucht genoemd.

Paul had één heel bijzondere vrucht meegenomen: een wilde banaan, die in de Hortus groeit. Deze banaan zag er anders uit dan de banaan in de supermarkt, hij was veel kleiner. Toen Paul de wilde banaan opensneed zat deze vol met pitten! Maar waarom heeft de banaan in de supermarkt dan geen pitten? Dat komt, vertelde Paul, omdat de bananen uit de supermarkt net zo lang gekweekt zijn tot de vruchten heel groot waren en geen pitten meer hadden. Mensen zochten steeds de planten met de grootste vruchten en het minste pitten, en kweekten daarmee verder. Dat is relatief makkelijk bij bananen. De plant verspreidt zich ook via uitlopers. Als de stam afsterft, vormt hij een aantal scheuten aan de basis, die je kan overplanten. Zo krijg je heel makkelijk een veld vol bananenplanten.

Aan het eind van het college mochten de kinderen de vruchten die Paul had meegebracht opeten. Vooral de pinda’s gooiden hoge ogen.

Hannah van Dam