Op 21 november was de derde lezing van Museum Boerhaave waarin we op de tandartsstoel van prof. dr. Marie-Charlotte Huysmans belandden. Mevrouw Huysmans is een wetenschapper in endodontologie en cariologie, over dit laatste, de wetenschap van tandbederf, ging dit college.Waarom hebben we tanden?
We hebben tanden zodat we kunnen praten zonder te slissen, om er mooi uit te zien maar ook natuurlijk om te eten. Als je kijkt naar wat we eten dan hebben we eigenlijk helemaal geen tanden meer nodig. Vroeger aten we rauw vlees maar nu koken we alles heel goed waardoor we onze tanden niet meer zoveel hoeven te gebruiken. Baby’s hebben geen tanden omdat ze alleen maar melk drinken en pap eten. Sommige oude mensen hebben ook geen tanden, deze zijn ze kwijtgeraakt tijdens hun leven. Dit kan gebeuren als je heel erg slecht eet. Van weinig vitamine C kunnen je tanden uitvallen, maar in de meeste gevallen hebben oude mensen geen tanden meer omdat de rotte tanden getrokken zijn!
Wat zijn tanden precies?
Onze tanden bestaan uit een sterke laag glazuur, dit is materiaal dat harder is dan bot en waar heel veel mineraal inzit. Dan komt er een laag tandbeen, dit is zachter en elastischer dan glazuur en leeft eigenlijk een beetje. Het leeft omdat er allemaal kleine kanaaltjes inzitten waar uitlopers van de zenuwen doorheenlopen. Het binnenste gedeelte bestaat uit deze zenuwen, die pijn kunnen veroorzaken als je iets kouds drinkt of als je een gaatje hebt.
Hoe raken tanden beschadigd?
Harde klappen kunnen ervoor zorgen dat tanden breken maar ook zonder dit soort ongelukken kunnen tanden beschadigd raken. Glazuur kan veel slijtage aan. Er is alleen één ding waar glazuur en tandbeen helemaal niet tegen kunnen: zuur. Zuur is niet alleen wat zuur smaakt, met veel toegevoegde suikers verdwijnt deze smaak, maar alles met een lage pH-waarde. Koffie heeft een pH-waarde van ongeveer vijf maar cola, als grote boosdoener, wel zo laag als 2,6. Als je iedere dag twee liter cola drinkt en dat vijf jaar lang doet dan is je glazuur helemaal kapot. Wat ook heel zuur is, is maagzuur. Ook veelvuldige oprispingen kunnen het glazuur beschadigen.
Zorgen die beschadigingen dan voor gaatjes?
Gaatjes worden niet veroorzaakt door zuur maar door suiker. Cariës, de ziekte die gaatjes veroorzaakt, heeft als grote boosdoener tandplaque. Tandplaque is een laagje bacteriën die vastzitten op je tanden met een zelfgeproduceerd laagje ‘lijm’. Dit zijn dus geen voedselresten of andere viezigheden die je makkelijk weghaalt, maar bacteriën die daar leven en met je mee-eten. Hun lievelingseten is suiker. Dit eten ze lekker op en wat ze dan vervolgens uitpoepen is zuur. Zuur is nou precies waar onze tanden niet tegen kunnen, zo ontstaat er een gaatje!
Waarom vult een tandarts gaatjes?
Tandplaque zit voornamelijk op plekken waar we niet goed bij kunnen met onze tandenborstel, in groeven en tussen kiezen. Daar zit de tandplaque en dus ook de gaatjes. Een gaatje begint met ontkalking van het glazuur, dan verdwijnen de mineralen uit deze sterke laag, wat je kan tegengaan door met fluoride te poetsen. Als het een klein gaatje is, of je er nog makkelijk bij kan met poetsen, dan kan goed poetsen zorgen voor herstellend glazuur. Maar als het gaatje erg diep zit, pijn doet of erg in het zicht zit, dan gaat de tandarts het gaatje vullen.
Leukste vraag: Waarom hebben sommige mensen zulke gele tanden?
Glazuur is eigenlijk niet wit maar doorzichtig, in de loop der jaren wordt dit alleen nog maar doorzichtiger en het tandbeen, dat daaronder zit, geler. Je ziet het gele tandbeen door het doorzichtige glazuur heen. Door ook nog eens niet goed te poetsen komt er nog een gele laag tandplaque overheen en zien de tanden helemaal niet meer stralend wit!
Dit artikel is verschenen in het Leidsch Dagblad, 24 november 2010.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten