Op 10 november vertelde bioloog Leni Duistermaat in de Hortus Botanicus over planten die stiekem ons land binnenkomen.Bedoel je dat de planten het land in gesmokkeld worden?
Nee, het gaat om planten die als een soort verstekelingen meekomen en om planten die hier legaal naartoe gebracht zijn maar ontsnappen uit tuinen en vijvers en vervolgens grote problemen geven.
Welke problemen?
De vader van een van de kinderen had bijvoorbeeld blaren gekregen door de Reuzenberenklauw. Die plant heeft brandharen waar sap uit komt. Dat voel je haast niet, tot je in de zon komt: dan geeft het geweldige blaren als je er gevoelig voor bent. Veel mensen krijgen enorm hooikoorts van het stuifmeel van Alsemambrosia.
Hoe kunnen planten zich verplaatsen?
Planten reizen vooral als zaden. Door de lucht, zoals de pluizen van een paardenbloem; door water, zoals de kokosnoot die lange afstanden over zee aflegt. Sommige planten schieten hun zaden weg, zoals de reuzenbalsemien. Of ze haken in de vacht van dieren, kleven aan de poten van vogels, laten zich opeten en elders weer uitpoepen. Eekhoorns en vogels verstoppen nootjes en vergeten ze weer op te graven. De spuitkomkommer, die als een soort champagnefles gaat spuiten als hij afbreekt en z'n zaden zo ver verspreidt, leek de kinderen erg leuk; ze zagen wel voor zich hoe je daardoor natgespoten kan worden.
Zo hebben planten zich altijd verspreid.
Inderdaad, het gaat geleidelijk. Problemen ontstaan meestal door ingrijpen van mensen. We voeren vogels met zaad waartussen zaad van uitheemse soorten zit. Mensen halen planten van over de hele wereld als medicijn, voor voedsel, omdat het mooie planten zijn. Met die planten kwamen ook onkruiden mee. Mensen zijn meer en sneller gaan reizen. Daardoor komen de planten snel hier, maar hun vijanden komen niet mee. De nieuwe, exotische soort kan al zijn energie steken in groeien en zich voortplanten, terwijl inheemse planten energie kwijtraken doordat allerlei rupsen en kevers van ze eten. We kopen tuin- en vijverplanten die gaan woekeren en verwilderen. Dat lijkt niet zo erg: de kinderen vonden dat die waterplanten best coole slierten zijn, ze wisten dat er voor de kust van Californië zeeleeuwen tussen zwemmen. Maar als hele kanalen ermee dichtgroeien en het water niet meer afgevoerd wordt krijg je overstromingen en kan er geen schip meer door. Het kost veel geld om de planten weg te halen.
Is er iets tegen te doen?
De kinderen vonden dat het leger maar moest helpen, omdat invasieve planten een soort vijanden zijn. Maar zelfs dan krijg je invasieve soorten niet weg. Je kunt beter zorgen dat ze niet het land in komen. Dan moet je eerst wel veel van de planten weten. Onderzoekers kijken welke zaden er in zaadmengsels zitten, welke planten woekeren en welke niet, en welke onkruiden er stiekem meereizen met potplanten. De waterplantenverkopers hebben bijvoorbeeld afgesproken dat ze soorten die erg woekeren niet meer verkopen. Je mag ervan uitgaan dat planten die je gewoon netjes in de winkel koopt geen problemen geven. Mensen moeten genieten van vogels in de tuin en mogen die vogels best voeren, maar het zaad niet in de natuur strooien.
Vonden de kinderen je verhaal interessant?
Ik geloof het wel, maar het mooiste vonden ze de kleverige zaden en vruchten die ik had meegebracht zoals hondstong, klit en kleefkruid. Ze plakten er elkaar en zichzelf mee vol en gingen tevreden naar huis.
Leukste vraag: zijn alle nieuwe planten verkeerd?
Exoten, soorten van andere continenten die door menselijk toedoen hier zijn gekomen, zijn niet welkom als ze schadelijk zijn voor de biodiversiteit, de volksgezondheid, de veiligheid, of economische schade aanbrengen.
Dit artikel is verschenen in het Leidsch Dagblad, 17 november 2010.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten